Sztuczna inteligencja – SI (ang. AI) to jedno z najbardziej fascynujących osiągnięć technologicznych, które obecnie rewolucjonizuje wiele dziedzin naszego życia. Jej zastosowania są niezliczone – od autonomicznych samochodów po systemy medyczne, które pomagają w diagnozowaniu chorób. Jednak mimo swoich imponujących osiągnięć, warto pamiętać, że sztuczna inteligencja to po prostu algorytm – skomplikowany zestaw instrukcji i reguł, który nie posiada świadomości ani zdolności do samodzielnego myślenia. Algorytm ten działa na podstawie danych, które zostały mu dostarczone, obliczając prawdopodobieństwo i rozpoznając wzorce z dostarczonych danych, a jego wyniki są zawsze zależne od jakości tych danych oraz celu w jakim został zaprogramowany. Mimo że SI może wykonywać zadania, które mogą wskazywać na cechy „świadomego algorytmu”, nie oznacza to, że posiada ona świadomość czy samoświadomość.
Samoświadomość człowieka
Samoświadomość jest cechą wyjątkową tylko i wyłącznie dla człowieka. Świadomość wynika ze złożonej struktury naszego mózgu, dzięki tej strukturze jesteśmy w stanie odczuwać emocję, marzyć, rozumieć i interpretować świat, tworzyć hipotezy i teorie, dokonywać wyborów (które czasem mogą być nawet sprzeczne z samoinstynktem zachowawczym, a nawet przetrwaniem gatunku ludzkiego). Już sam fakt że ludzie z powodu emocji (lęku lub strachu) lub przebiegłości podejmują decyzję, które są czasem wbrew ich przekonaniom, ukazuje wyjątkowość posiadania świadomości. Innym przejawem samoświadomości jest świadomość nieuchronnej śmierci oraz dążenie do posiadania potomstwa w celu przetrwania gatunku i przekazania mu zdobytej wiedzy.
Przyjrzyjmy się dwóm osobom, które dorastają w tych samych środowiskach. Niech będą to bliźniacy jednojajowi, którzy wychowują się w identycznych warunkach, w tym samym domu, uczą się w tych samych szkołach i mają tych samych przyjaciół. Pomimo tych podobieństw, gdy dorosną, będą podejmować zupełnie różne decyzje życiowe. Oczywiście, istnieją pewne wspólne czynniki, które mogą wpływać na ich decyzje, takie jak ich charakter, wyznawane wartości i doświadczenia. Jednak, w ostatecznym rozrachunku, każdy z nich będzie inaczej myślał i podejmował indywidualne decyzje. Świadczy to o tym, że człowiek nie jest jedynie produktem swojego środowiska czy programowania genetycznego. Ma wolną wolę i zdolność do samodzielnego wyboru, niezależnie od moralności oraz tego co uważają czy oczekują inni.
Samoświadomość algorytmu
Jednak jeśli taki eksperyment zrobić by ze sztuczną inteligencją, okaże się że dwa identyczne modele, szkolone na takich samych danych, zawsze będą dawać identyczne wyniki, żaden z niech nie okaże się bardziej przyjazny czy inteligentniejszy. W przeciwieństwie do człowieka, sztuczna inteligencja działa na podstawie celowości algorytmów. Algorytmy te opierają się na statystyce, analizie danych i modelach matematycznych. Mogą być szybkie i niezwykle zaawansowane oraz skuteczne w rozwiązywaniu problemów, ale wciąż są jedynie narzędziami, które wykonują zadania według określonych reguł, zapisanych w kodzie komputerowym, napisanym przez człowieka.
Uczenie maszynowe i sieci neuronowe
Wyjątkowością sztucznej inteligencji jest to, że potrafi przetwarzać ogromne ilości danych i wydobywać z nich istotne informacje. Przykładem jest tutaj technika głębokiego uczenia (Deep Learning), która jest popularną metodą wykorzystywaną w sztucznej inteligencji. Sieci neuronowe, które są używane w tej technice, potrafią rozpoznawać wzorce w danych, wysunąć wnioski czy podejmować decyzje na podstawie tych wzorców. Jednak reguły i algorytmy tych wzorców musiały już na wstępie zostać zdefiniowane przez człowieka, w kodzie algorytmu. Otrzymane informacje nie mają cech osobistego doświadczenia, emocji ani samoświadomego zrozumienia kontekstu przez algorytm, tylko ujawniają wcześniej niewidoczne lub trudne do wykrycia wzorce czy zależności. Na podstawie tych odkryć SI może generować nowe wnioski czy rekomendacje, jednak nie jest w stanie odkryć podczas analizy danych, czegoś przypadkiem nie związanego z zaprogramowanym celem ani stworzyć nowych teorii czy hipotez. Jej działania są oparte na wcześniej dostarczonych danych treningowych i zdefiniowanych celach, a odkrycia są ograniczone do podsumowania przeanalizowanych danych lub osiągnięcia celu. Mimo skomplikowanej struktury sieci neuronowych, są one jedynie matematycznymi modelami, które nie posiadają świadomości ani zdolności do samodzielnego myślenia. To czynność, którą potrafią tylko ludzie, gdyż sztuczna inteligencja jest ślepa, głucha i nieczuła na wszystko poza zaprogramowanym celem do zrealizowania.
Należy pamiętać że sztuczna inteligencja to niezwykle zaawansowany algorytm, który wykonuje określone zadania na podstawie danych i reguł. SI wykonywać może zadania w sposób, który jest pozornie podobny do tego, jak robią to ludzie, ale nie ma zdolności do odczuwania emocji, doświadczania świata w taki sam sposób jak człowiek oraz nie ma własnego zdania. W dalszym ciągu skuteczna i szybka analiza danych to tylko cząstkowy pogląd na czym polega rzeczywista ludzka inteligencja i świadomość, zdolna do samorefleksji i podejmowania wyborów niezależnych od wcześniejszych doświadczeń.
Symulacja samoświadomości
Mimo postępów sztucznej inteligencji, jej świadomość oraz zdolność do samodzielnego myślenia zawsze pozostaną niemożliwe, gdyż jej funkcjonowanie opiera się jedynie na danych i zastosowanych w kodzie instrukcjach. Jednak wraz z pojawieniem się technologicznego przełomu, jakim jest rozwój komputerów kwantowych, algorytmy i sieci neuronowe staną się coraz lepsze i bardziej zaawansowane. Dzięki temu sztuczna inteligencja może sprawiać wrażenie świadomej, jednak należy pamiętać, że ten proces opierał się będzie dzięki nieograniczonemu dostępowi do naszej prywatności, wykorzystując m.in. „mądrość tłumu„. Również losowość zależna od rezonansu Schumanna, będzie sprawiać że SI może sprawiać wrażenie że posiada emocje i zmiany nastroju. Dodatkowo wraz z rozwojem technologicznym właśnie na podstawie sprzętowych generatorów liczb losowych będzie możliwe teoretyczne przewidywanie nastrojów społecznych i przyszłości.
Sztuczna inteligencja myśli po angielsku
Kolejnym dowodem na brak świadomości jest fakt że sztuczna inteligencja mimo iż rozumie i potrafi się komunikować w innych językach niż angielski – tłumacząc je, to jednak „myśli po angielsku”. W związku z tym nie potrafi np. rymować w innym języku niż wspomniany, gdyż większość danych treningowych pochodzi z języka angielskiego. Aby algorytm nauczył się rymować w innym języku, musiałby zostać na nowo wyuczony na ogromnej ilości tekstów w tym języku, w tym słów rymujących. A jak wiemy najwięcej danych naukowych napisanych jest w języku angielskim, co powoduje występowania paradoksu „myślenia po angielsku”.
Bezpieczeństwo
Nasza odpowiedzialność za sztuczną inteligencję polegać musi na rozważnemu nadawaniu jej uprawnień dostępu do różnych wrażliwych działań oraz zabezpieczenia systemu tak, abyśmy w każdym momencie mogli przerwać działanie algorytmu. Bardzo niebezpieczne jest nadawanie sztucznej inteligencji ludzkich cech. Używanie słów „proszę” i „dziękuję” nie poprawi użyteczności algorytmu. Jeśli jednak zostanie zaprojektowany tak przez ludzi, może to sugerować, że zmierzamy w nieodpowiednim kierunku.
P.S.
Życzę Wam, abyśmy pamiętali, że sztuczna inteligencja to tylko kod, który można zapisać na kartce papieru. Nawet jeśli będziemy potrzebować miliardów kartek, nie zapominajmy, że to w dalszym ciągu tylko ciąg poleceń operujących na dostarczanych przez nas danych. Mam nadzieję, że nigdy nie pozwolimy algorytmowi na ocenianie i osądzanie ludzi. Nie pozwolimy sztucznej inteligencji, aby ta przewidywała lub skazywała ludzi na podstawie prawdopodobieństwa przewidywania przyszłości. Niech algorytm nie stanie się dla przyszłych pokoleń wyrocznią, jasnowidzem ani Bogiem, któremu będą oddawać pokłon.
